Archiwum Państwowe w Szczecinie

780. rocznica lokacji Szczecina

Dziś, 3 kwietnia 2023 r., mija 780. rocznica lokacji Szczecina na prawie magdeburskim przez księcia pomorskiego, Barnima I Dobrego.

Dokument lokacyjny wystawiony w 1243 roku, niestety, nie zachował się do naszych czasów. Przetrwał natomiast inny - potwierdzenie przywileju przez syna Barnima I, Bogusława IV z 9/10 sierpnia 1293 r. - w którym to pierwotny dokument został transumowany (w całości powtórzony). Dokument sporządzono w języku łacińskim, na pergaminie. Przy dokumencie zachowała się uszkodzona pieczęć woskowa, przedstawiająca księcia na koniu. 

Dokument ten znajduje się oczywiście w zasobie Archiwum Państwowego w Szczecinie (Zbiór dokumentów..., sygn. 2).

 

 

 

Poniżej prezentujemy jego pełen przekład autorstwa Alicji Kościelnej:

 

W imię Pańskie. Amen. Bogusław z łaski Bożej książę Słowian, wszystkim [pozdrowienie] na wieki. Na podstawie przedłożonego pisma potwierdzamy przywilej nadany przez dostojnego księcia, najdroższego ojca naszego, błogosławionej pamięci pana Barnima, księcia Słowian, wszystkim naszym wiernym i ukochanym mieszczanom, miasta naszego Szczecina, w te słowa:

W imię świętej i niepodzielnej Trójcy. Barnim z łaski Bożej książę Pomorza, wszystkim, oglądającym ten dokument życzy zbawienia w tym, który jest zbawieniem wszystkich. To, co dzieje się w czasie, aby nie zniknęło z upływem czasu, pismem i pieczęcią musi być zabezpieczone. Z tego powodu wiadomym czynimy, iż mieszczanom naszego Szczecina nadajemy takie sądownictwo takie, jakie jest w Magdeburgu i 100 włók, z których nam należeć będzie od każdej nadanej włóki połowę grzywny srebra, dodajemy 30 włók łąk, prawo łowienia ryb na Odrze jedną milę w górę i w dół rzeki od miasta, także prawo swobodnego łowienia ryb bez sieci (niewodu), prawo korzystania z naszych lasów. Gdziekolwiek zaś w naszych ziemiach panuje prawo magdeburskie, sprawy sądowe mają być przeprowadzane w Szczecinie. Prócz tego nadajemy mieszczanom naszym ze Szczecina wolność od ceł i od ungeldu [opłat] na obszarze całej naszej ziemi, ale nie w Diuenow (Dziwnowie) i w Kołobrzegu, gdzie będą płacić połowę cła i ungeldu. Łąki i pastwiska za i przed Odrą na milę nadajemy, zastrzegając pewne prawa dla nas i naszych wasalów, gdyby była potrzeba; z wyłączeniem łąk naszych, które tam posiadamy i z których pożytki sobie zastrzegamy. Aby zaś wójt rzeczonego miasta czy to przez nas, czy to przez dziedziców i następców naszych przez [inne] opłaty lub kary lub krzywdy nie został doświadczony postanawiamy prawa magdeburskiego należycie przestrzegać. By zaś nasze postanowienia były prawomocne i nienaruszone, rzeczone pismo podpisujemy i pieczęcią naszą umacniamy.

Świadkami są: Johannes de Berlyn, nasz marszałek, Theodericus de Bertecow, Albertus de Insleue, Gerardus de Ochtenhagen, Vrowinus de Drensen, Gozwinus de Stetin, rycerze i wasalowie nasi: Stephanus Sagittarius, Johannes Span, Albertus de Brandenburch, Hei(de)nricus de Magdeburch, Lambertus de Sandow, Albertus de Sparrenuelde, Heinricus de Gubyn, Gerardus Institor, Gerardus de Domiz. Dano w Szczecinie 3 kwietnie roku Pańskiego 1243.

Aby zaś postanowienia rzeczonego przywileju przez nas i przez naszych ukochanych braci Barnima i Ottona i przez następców naszych na wieczne czasy, były mieszczanom naszym ze Szczecina dotrzymane, rzeczone pismo odnawiamy, chcemy by było wzmocnione i w niczym nieumniejszone. Z tego powodu pieczęcią naszą je potwierdzamy. Świadkami tego przez nas dokonanego odnowienia i potwierdzenia są: Reimarus de Wachholte, Nycholaus Draco, Nycholaus Grope, Hermannus de Ost, Hermannus Bluchere, Willekinus Trampe, Heinricus de Reno, Neuelingus, Obeske, Otto Draco, rycerze nasi, Heinekinus wójt, Johannes de Collonia, Arnoldus de Sanne, Petrus de Brakel, Johannes Luscus, Godekinus Scriptor, Johannes Wussow, mieszczanie ze Szczecina i wasalowie nasi oraz inni liczni wiary godni. Dano w Szczecinie, przez ręce mistrza Lamberta notariusza naszego. Działo się w roku Pańskim 1293, w przeddzień błogosławionego Wawrzyńca męczennika, w czwarte idy sierpnia.

 

 Z okazji okrągłej rocznicy miało miejsce kilka okolicznościowych wydarzeń:

• Konferencja w Zamku Książąt Pomorskich, współorganizowana przez Instytut Historyczny Uniwersytetu Szczecińskiego, na której prelekcję wygłosił m.in. nasz pracownik, dr hab. Paweł Gut,
• Materiał radiowy, w którym o rocznicy lokacji oraz dokumencie lokacyjnym opowiada również dr hab. Paweł Gut.