Dokumenty dotyczące początków polskiego Szczecina oraz działalności Miejskiej Rady Narodowej w Szczecinie odnalezione w marcu 2021 roku

Dokumenty dotyczące początków polskiego Szczecina oraz działalności Miejskiej Rady Narodowej w Szczecinie odnalezione w marcu 2021 roku

15 marca 2021 r. podczas przygotowań do remontu sali sesyjnej Rady Miasta Szczecin w gmachu przy pl. Armii Krajowej 1 odnaleziono teczki z cennymi archiwaliami. Znajdowały się one przez ponad 40 lat w szafie wbudowanej w boazerię stanowiącą wystrój sali. 5 lipca tego samego roku, w 76. rocznicę przejęcia Szczecina przez polską administrację, materiały te zostały uroczyście przekazane do zasobu Archiwum Państwowego w Szczecinie.

Pośród dokumentów, pochodzących z lat 1945–1975, najcenniejsze są te z pierwszych lat powojennych, obrazujące trudny okres przejmowania Szczecina przez polską administrację, wydawane wówczas zarządzenia, sporządzane raporty i sprawozdania, prowadzoną korespondencję, a także ulotki i afisze kierowane do ludności czy też dokumenty urzędników. Jednym z najcenniejszych artefaktów jest mapa z pertraktacji polsko-radzieckich prowadzonych 21 września 1945 r. w Schwerinie, na którą naniesiono ustalony wówczas dokładny przebieg granicy państwowej pomiędzy Polską a radziecką strefą okupacyjną Niemiec, na odcinku od Świnoujścia do Gryfina.

Materiały te znacząco wzbogaciły zasób archiwum dotyczący początków kształtowania się polskiej państwowości w Szczecinie po drugiej wojnie światowej. Zostały włączone do zespołów 65/386 Zarząd Miejski i Miejska Rada Narodowa w Szczecinie oraz 65/387 Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Szczecinie.

Oprac. Bartosz Sitarz

Dokumenty dotyczące początków polskiego Szczecina oraz działalności Miejskiej Rady Narodowej w Szczecinie odnalezione w marcu 2021 roku

1. Informacja o wciągnięciu polskiej flagi na gmach Urzędu Pełnomocnika Rządu – obecnego Urzędu Wojewódzkiego przy Wałach Chrobrego w Szczecinie, 30 kwietnia 1945 r.

Informacja o wciągnięciu polskiej flagi na gmach Urzędu Pełnomocnika Rządu – obecnego Urzędu Wojewódzkiego przy Wałach Chrobrego w Szczecinie, 30 kwietnia 1945 r.
Był to pierwszy dzień urzędowania polskiej administracji w Szczecinie, zajętym cztery dni wcześniej (26 kwietnia) przez Armię Czerwoną.

2.01 Protokół z przejęcia władzy administracyjnej miasta szczecina przez polski zarząd miejski, 5 lipca 1945 r.

Protokół z przejęcia władzy administracyjnej miasta szczecina przez polski zarząd miejski, 5 lipca 1945 r.
Skutkiem tej decyzji nastąpiła likwidacja tymczasowego, niemieckiego magistratu oraz radzieckiej komendantury wojennej. Zakończył się ponad dwumiesięczny (licząc od końca kwietnia) okres tymczasowości i niepewności co do przynależności państwowej Szczecina (skutkujący m.in. powrotem kilkudziesięciu tysięcy jego niemieckich mieszkańców).

2.02 Protokół z przejęcia władzy administracyjnej miasta szczecina przez polski zarząd miejski, 5 lipca 1945 r.

Protokół z przejęcia władzy administracyjnej miasta szczecina przez polski zarząd miejski, 5 lipca 1945 r.
Skutkiem tej decyzji nastąpiła likwidacja tymczasowego, niemieckiego magistratu oraz radzieckiej komendantury wojennej. Zakończył się ponad dwumiesięczny (licząc od końca kwietnia) okres tymczasowości i niepewności co do przynależności państwowej Szczecina (skutkujący m.in. powrotem kilkudziesięciu tysięcy jego niemieckich mieszkańców).

3. Sprawozdanie z objazdu terenów na zachód od Szczecina, 6 września 1945 r. (1. strona).

Sprawozdanie z objazdu terenów na zachód od Szczecina, 6 września 1945 r. (1. strona).
Odwiedzono wówczas miejscowości znajdujące się wciąż pod administracją niemiecką, ale które w niedługiej perspektywie zostały włączone do Polski, m.in. Skolwin (Odermünde), Police (Pölitz), Trzebież (Ziegenort) i Nowe Warpno (Neuwarp).

4. Notatka z przebiegu pertraktacji polsko-radzieckich w sprawie ustalenia przebiegu linii granicznej na zachód od Odry, prowadzonych 17-21 września 1945 r. w Berlinie, Greifswaldzie i Schwerinie (1. strona).

Notatka z przebiegu pertraktacji polsko-radzieckich w sprawie ustalenia przebiegu linii granicznej na zachód od Odry, prowadzonych 17-21 września 1945 r. w Berlinie, Greifswaldzie i Schwerinie (1. strona).
Wyznaczono wówczas dokładny przebieg granicy państwowej na odcinku od Świnoujścia (na północy) do Gryfina (na południu) – jedyny fragment polskiej granicy zachodniej nieoparty o rzekę, który na konferencji wielkiej trójki w Poczdamie został wykreślony bardzo ogólnikowo.

5. Akt ustalenia przebiegu linii granicznej na zachód od Odry, podpisany 21 września 1945 r. w Schwerinie – tłumaczenie z jęz. ros.

Akt ustalenia przebiegu linii granicznej na zachód od Odry, podpisany 21 września 1945 r. w Schwerinie – tłumaczenie z jęz. ros.

6. Fragment mapy z naniesioną w trakcie rozmów polsko-radzieckich w Schwerinie granicą państwową na odcinku od Świnoujścia do Gryfina wraz z odręczną notatką Piotra Zaremby, 21 września 1945 r.

Fragment mapy z naniesioną w trakcie rozmów polsko-radzieckich w Schwerinie granicą państwową na odcinku od Świnoujścia do Gryfina wraz z odręczną notatką Piotra Zaremby, 21 września 1945 r.

7. Odezwa do Polaków „Szczecin jest polski!”, informująca o ostatecznym przejęciu miasta przez polską administrację w dniu 5 lipca (na afiszu podano datę 6 lipca), 7 lipca 1945 r.

Odezwa do Polaków „Szczecin jest polski!”, informująca o ostatecznym przejęciu miasta przez polską administrację w dniu 5 lipca (na afiszu podano datę 6 lipca), 7 lipca 1945 r.

8. Plakat nawołujący do udziału w obchodach 535. rocznicy bitwy pod Grunwaldem, 13 lipca 1945 r.

Plakat nawołujący do udziału w obchodach 535. rocznicy bitwy pod Grunwaldem, 13 lipca 1945 r.
Zwycięstwo w 1410 r. nad Krzyżakami było wykorzystywane propagandowo przez cały okres PRL, tutaj porównywano je do niedawnego rozgromienia Niemiec hitlerowskich.

9. Afisz informujący osadników o lokalizacji Punktu Etapowego Państwowego Urzędu Repatriacyjnego w Szczecinie przy ul. Augusta 17 (d. Augustastrasse, ob. ul. Małopolska), 1945 r.

Afisz informujący osadników o lokalizacji Punktu Etapowego Państwowego Urzędu Repatriacyjnego w Szczecinie przy ul. Augusta 17 (d. Augustastrasse, ob. ul. Małopolska), 1945 r.

10. Służbowa karta tramwajowa prezydenta Szczecina Piotra Zaremby, uprawniająca do bezpłatnych przejazdów, wystawiona 4 marca 1946 r.

Służbowa karta tramwajowa prezydenta Szczecina Piotra Zaremby, uprawniająca do bezpłatnych przejazdów, wystawiona 4 marca 1946 r.

11. „Zajęte przez Polaka” – ulotka umieszczana na nieruchomościach przydzielonych polskim osadnikom.

„Zajęte przez Polaka” – ulotka umieszczana na nieruchomościach przydzielonych polskim osadnikom.

12. Jednodniowa karta żywnościowa, uprawniająca do korzystania z posiłków wydawanych przez Wydział Aprowizacji Zarządu Miejskiego Szczecina, maj 1945 r.

Jednodniowa karta żywnościowa, uprawniająca do korzystania z posiłków wydawanych przez Wydział Aprowizacji Zarządu Miejskiego Szczecina, maj 1945 r.

13. Rozkaz podróży dla pracownika Zarządu Miejskiego, Tadeusza Dominika, wystawiony w języku polskim i rosyjskim, 19 czerwca 1945 r.

Rozkaz podróży dla pracownika Zarządu Miejskiego, Tadeusza Dominika, wystawiony w języku polskim i rosyjskim, 19 czerwca 1945 r.

14. Zaświadczenie potwierdzające nabycie wyposażenia sklepu w Szczecinie przy ul. Wilsona (ob. Niemierzyńska) przez Jerzego Myszakowa, 14 stycznia 1947 r.

Zaświadczenie potwierdzające nabycie wyposażenia sklepu w Szczecinie przy ul. Wilsona (ob. Niemierzyńska) przez Jerzego Myszakowa, 14 stycznia 1947 r.