Oferta dla szkół

LEKCJE ARCHIWALNE – oferta tematyczna

Zapraszamy uczniów szkół ponadpodstawowych i starszych klas szkół podstawowych do udziału w archiwalnych spotkaniach edukacyjnych. Zajęcia odbywają się w gmachu Archiwum Państwowego w Szczecinie przy ul. św. Wojciecha 13. Czas realizacji 45 min. Istnieje możliwość łączenia i modyfikowania zagadnień tematycznych.

Oferujemy również możliwość zwiedzania zabytkowego gmachu Archiwum Państwowego w Szczecinie, w formie osobnej wycieczki lub połączonej z lekcją archiwalną oraz pokaz wybranych, najciekawszych materiałów z naszego zasobu.

Podczas wizyty w naszej instytucji uczniowie będą mogli poznać nie tylko barwne dzieje Pomorza od czasu Gryfitów po współczesność, ale także zajrzeć w ciekawe zakamarki ponad stuletniego gmachu archiwum, odwiedzić pracownię konserwacji, magazyny archiwalne, zabytkową bibliotekę, przyjrzeć się starodrukom, obejrzeć filmy o rodzącym się po wojnie Szczecinie, czy dowiedzieć się jak zostać rodzinnym archiwistą.

Zapraszam na lekcje archiwalne połączone z wycieczką po archiwum.

Zainteresowanych naszą ofertą prosimy o kontakt telefoniczny: 91 433 50 02 w. 137 lub 138, bądź drogą mailową: mduras@szczecin.ap.gov.pl lub bsitarz@szczecin.ap.gov.pl

Zagadnienia tematyczne

Pomorze w czasach książęcych od początku dynastii Gryfitów do XVII wieku.

Pomorze we wczesnym średniowieczu (X-XII w.);
lokacje miast i kolonizacja na prawie magdeburskim;
miasta pomorskie i Hanza,
rozbicie dzielnicowe Pomorza w XIV-XV w.;
Bogusław X i zjednoczenie Pomorza;
Pomorze w XVI w. i w latach wojny trzydziestoletniej;
materiały źródłowe dla okresu: dokumenty pergaminowe i papierowe, w tym kolekcja dokumentów gryfińskich, dokument z 1293 r., potwierdzający lokację Szczecina na prawie magdeburskim; kancelaria książąt pomorskich – Archiwum Książąt Szczecińskich oraz Archiwum Książąt Wołogoskich; akta miejskie, sądowe, administracji kościelnej, fundacji, klasztorów.

Prowadzenie: dr hab. Paweł Gut

Pomorze w czasach pruskich od XIX wieku do 1945 roku

wojny napoleońskie na Pomorzu;
reforma ustroju miast i administracji w XIX w.;
uwłaszczenie chłopów;
przemysł na Pomorzu w XIX i 1 połowie XX w.;
odgłosy I wojny światowej na Pomorzu;
przejęcie władzy przez narodowych socjalistów;
Pomorze w latach II wojny światowej;
materiały archiwalne: pruskiej administracji państwowej, w tym Naczelnego Prezydium Prowincji Pomorskiej, Rejencji Szczecińskiej; akta wytworzone przez administrację powiatową, sądy i władze miejskie; rękopisy i spuścizny.

Prowadzenie: dr hab. Paweł Gut

230. rocznica Insurekcji Kościuszkowskiej (1794)

Tadeusz Kościuszko - pochodzenie, młodość, wykształcenie, podróże zagraniczne
udział Tadeusza Kościuszki w wojnie o niepodległośc Stanów Zjednoczonych Ameryki i wojnie w obronie Konstytucji 3 maja
Insurekcja Kościuszkowska - przyczyny, najważniejsze wydarzenia i postaci, skutki
losy Tadeusza Kościuszki po przegranej Insurekcji
upamiętnienia Tadeusza Kościuszki w Polsce i na świecie
echa Insurekcji Kościuszkowskiej na Pomorzu Zachodnim w zasobie Archiwum Państwowego w Szczecinie

Prowadzenie: Bartosz Sitarz

Wielka wojna 1914–1918 po stu latach

okoliczności wybuchu pierwszej wojny światowej;
źródła pomorskie do pierwszej wojny światowej;
konsekwencje społeczno-polityczne pierwszej wojny światowej:
gospodarka;
zmiany terytorialne (powstanie nowych państw);
zmiana obyczajowości;
wojna w kontekście odpowiedzialności moralnej;
nierozwiązane problemy – w kierunku drugiej wojny światowej.

Prowadzenie: dr hab. Paweł Gut

Szczecin i Pomorze na przełomie epok – od III Rzeszy do Polski Ludowej

Część pierwsza – Pomorze w okresie drugiej wojny światowej

przemysł militarny regionu,
polityka wobec Żydów,
pracownicy przymusowi i system obozowy,
naloty alianckie na Szczecin,
walki o Pomorze Zachodnie w 1945 roku.

Część druga – Pomorze Zachodnie w Polsce

ustalenie granicy zachodniej,
tworzenie polskiej administracji,
kwestia przynależności państwowej Szczecina.

Prowadzenie: Bartosz Sitarz

Pomorze Zachodnie po 1945 roku

źródła do dziejów Pomorza Zachodniego po 1945 r.: akta administracji państwowej
i samorządowej, partii politycznych, jednostek gospodarczych, zakładów pracy, instytucji, związków i stowarzyszeń;
aspekty państwowości polskiej w tym okresie (kwestia przynależności państwowej Szczecina, ustalenie granicy zachodniej);
osadnictwo na ziemiach zachodnich w oparciu o akta Państwowego Urzędu Repatriacyjnego;
zagospodarowanie Pomorza Zachodniego;
przemysł i gospodarka morska.

Prowadzenie: Bartosz Sitarz

Rola i znaczenie archiwów państwowych

znaczenie terminu „archiwum” w czasach historycznych i obecnie;
znaczenie, rola i zadania archiwów na przestrzeni wieków oraz obecnie;
podstawowe pojęcia: zasób archiwalny, zespół archiwalny, jednostka archiwalna, inwentarz zespołu, źródło archiwalne;
państwowa sieć archiwalna w Polsce;
zarys dziejów Archiwum Państwowego w Szczecinie;
zasady udostępniania zasobu;
zasób archiwów państwowych – dostępny również w Internecie;
prezentacja wybranych materiałów archiwalnych.

Prowadzenie: Joanna Piwowarska, Bartosz Sitarz

Źródło historyczne i jego znaczenie

rodzaje źródeł historycznych;
znaczenie źródeł historycznych dla poznania przeszłości;
metody pracy ze źródłem;
rola archiwum państwowego jako przechowawcy źródeł historycznych.

Prowadzenie: dr Kamil Biały

Na tropach przodków - Dzieje mojej rodziny, czyli genealogia dla początkujących

wprowadzenie do genealogii;
jak stworzyć drzewo genealogiczne;
historia rodziny zaczyna się w domu, czyli jak zacząć poszukiwania;
źródła do badań genealogicznych, czyli gdzie szukać;
co można znaleźć w archiwach państwowych;
genealogiczne bazy danych, instytucje i towarzystwa genealogiczne;
archiwa rodzinne – jak je stworzyć i o nie dbać?
„Archiwa Rodzinne Niepodległej” – materiały z kolekcji prywatnych

Prowadzenie: dr hab. Paweł Gut, Bartosz Sitarz

Stare druki z zasobu biblioteki Archiwum Państwowego w Szczecinie jako rzeczowa dokumentacja europejskiego drukarstwa

od rękopisu do książki drukowanej;
pojęcie starego druku i inkunabułu;
wynalazek druku i jego znaczenie;
pierwsi europejscy drukarze. Rozwój drukarstwa w Polsce i na Pomorzu Zachodnim;
prezentacja wybranych zabytkowych egzemplarzy z zasobu biblioteki APSz

Prowadzenie: dr Janina Kosman

Archiwum trzech państw

dzieje i zasób Archiwum Państwowego w Szczecinie;
powstanie nowożytnych archiwów w Prusach;
od Archiwum Książęcego do Archiwum Państwowego w Szczecinie;
budynek Archiwum Państwowego w Szczecinie jako przykład budownictwa archiwalnego początków XX wieku;
archiwalia pomorskie i ich charakterystyka;
lata przełomu – losy archiwum Państwowego w Szczecinie w dobie drugiej wojny światowej;
polskie dzieje Archiwum Państwowego w Szczecinie i współczesne wyzwania dla archiwów;
prezentacja najcenniejszych zbiorów archiwalnych opatrzona komentarzem historycznym, a także kartografików, zbiorów specjalnych, pieczęci obrazujących kolejne etapy dziejów Pomorza Zachodniego.

Prowadzenie: dr hab. Paweł Gut

Szczecin i Pomorze Zachodnie w „starym kinie”

Archiwum Państwowe w Szczecinie posiada w swoim zasobie kilkanaście polskich filmów dokumentalnych z lat 60. i 70., zapisanych w oryginale na taśmie 16 mm, obecnie zdigitalizowanych. Pokazy filmów poprzedzone są wprowadzeniem historycznym, a także komentarzem w trakcie ich trwania. Proponujemy następujące filmy:

„Szczecin – pierwsze dni” – lata 70. XX w., polski film dokumentalny, czarno-biały, 37 min.; W filmie wykorzystano zdjęcia Polskiej Kroniki Filmowej oraz Towarzystwa Przyjaciół Szczecina. Prezentuje pionierskie lata Szczecina, powojenne zniszczenia, odbudowę, manifestację patriotyczną „Trzymamy Straż nad Odrą” (1946);

„Szczecin. Barwy miasta” – polski film dokumentalny, rok produkcji: 1979, barwny, brak ścieżki dźwiękowej, czas: 43 min. Produkcja: Telewizja Polska przy współpracy Towarzystwa Przyjaciół Szczecina. Na filmie zarejestrowano m.in.: zabytkową i nowoczesną zabudowę Szczecina, zakłady przemysłowe (Stocznię Szczecińską, Stocznię „Gryfia”, Zakłady Chemiczne „Police”, Hutę „Szczecin”, Papiernię „Skolwin”, port szczeciński, Fabrykę Kabli „Załom”, przetwórstwo rybne, Famabud, Zakłady Przemysłu Odzieżowego „Dana”), szkoły i uczelnie wyższe (Liceum Plastyczne, Akademię Rolniczą, Wyższą Szkołę Morską), produkcję Pepsi-Coli, budowę Trasy Zamkowej;

„Nasz Szczecin” – rok produkcji: ok. 1969, polski film dokumentalny, barwny, czas: 21 min. 20 sek. Film zrealizowany na zlecenie Towarzystwa Przyjaciół Szczecina przez Wytwórnię Filmów Sportowych i Turystycznych „Sportfilm”. Prezentuje pionierski okres miasta, przemysł, gospodarkę, szkolnictwo wyższe, budownictwo;

„Etiuda szczecińska” – rok produkcji: 1971, film barwny, czas: 26 min. Produkcja Oddział Miejski PTTK, Wojewódzki Dom Kultury, WKKFiT Szczecin. Film promujący region zachodniopomorski, jego historię, zabytki, osiągnięcia. Przedstawiający Szczecin i Pomorze Zachodnie jako teren, na którym tradycja splata się ze współczesnością. W filmie pokazano m.in. Siekierki; Cedynię; zbiory Muzeum Narodowego w Szczecinie; ruiny i odbudowę Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie; Zamek jako instytucję kultury; kościół pw. św. św. Piotra i Pawła; ruiny kościoła pw. św. Jakuba; Szczecin jako miasto parków; mecz MKS „Pogoń”; Juwenalia w Klubie „Kontrasty”; przysięgę studentów Wyższej Szkoły Morskiej na Wałach Chrobrego; wodowanie statku Glyntawe; wycieczkę statkiem po porcie szczecińskim; rybaków przy pracy na Zalewie Szczecińskim; zabytki Stargardu; Zamek w Płotach – siedzibę oddziału Archiwum Państwowego w Szczecinie; Katedrę w Kamieniu Pomorskim; Babigoszcz; Międzyzdroje i Świnoujście.

Prowadzenie: Marek Lupa