Archiwum Państwowe w Szczecinie

Archiwum Państwowe w Szczecinie w latach 1914–1945

Monografia dr. hab. Macieja Szukały pt. „Archiwum Państwowe w Szczecinie w latach 1914–1945. Ludzie i działalność” jest owocem wieloletnich badań naukowych i szerokiej kwerendy archiwalnej. Jest to pierwsze opracowanie naukowe dotyczące tego okresu w historii instytucji i stanowi kontynuację chronologiczną opisu jej dziejów zawartej w książce prof. dr hab. Lucyny Turek-Kwiatkowskiej „Z dziejów służby archiwalnej. Archiwa na Pomorzu Zachodnim w latach 1808–1914” wydanej w Warszawie w 1968 r.

Książka przedstawia dzieje Archiwum Państwowego w Szczecinie w okresie szczególnym XX wieku, w czasach trzydziestu lat, których klamrami są  I  i II wojna światowa. Instytucja  funkcjonowała wówczas w tle bezprecedensowych dynamicznych zmian zarówno w polityce, kulturze, nauce, gospodarce. Ów czas rewolucyjnych przemian społeczno-politycznych zaznaczył się we  wszystkich sferach działalności archiwum.

W okresie międzywojennym wieku XX wieku nastąpiły istotne zmiany w codziennej pracy archiwalnej przez dynamiczne ilościowe narastanie zasobu, w stosunku do czasów wcześniejszych. Formują się wtedy początki nowoczesnego nadzoru archiwum państwowego nad zasobem aktowym instytucji państwowych, zwiększa się zainteresowanie archiwami niepaństwowymi (komunalnymi, kościelnymi i prywatnymi). W całej Europie następuje intensywny rozwój teorii archiwalnej. W omawianym okresie, o wiele bardziej niż w XIX wieku, jako instytucja państwowa archiwum było swoistym sejsmografem napięć społeczno- politycznych czasów cesarstwa, republiki weimarskiej i III Rzeszy.

Monografia ma układ chronologiczno-rzeczowy i jest podzielona na wstęp, cztery rozdziały zasadnicze, związane z okresami historycznymi, w których działało Archiwum Państwowe w Szczecinie: 1. okres cesarstwa (I wojna światowa), 2. Republika Weimarska, 3. III Rzesza- okres pokojowy i 4. III Rzesza- (II wojna światowa) oraz zakończenie.  

W każdym rozdziale przedstawiona została sytuacja personalna archiwum, problematyka związana z gromadzeniem zasobu, opracowaniem, udostępnianiem, pracą naukową archiwistów oraz nadzorem i pracami inwentaryzacyjnymi zasobu archiwów niepaństwowych. Ponadto omówiono  zjawiska charakterystyczne zwłaszcza dla okresu III Rzeszy (niemieckie badania wschodnie i łączący się z nimi problem kaszubszczyzny, kwestia antysemityzmu w służbie archiwalnej, ewakuacja zasobu archiwum szczecińskiego w okresie II wojny światowej).

Publikacja posiada indeks osobowo-rzeczowy, jak też unikatowe fotografie.