„Niech pokolenia pokoleniom podają pamiątkę dnia tego”. Wystawa w 230. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja
Z okazji 230. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja Archiwum Państwowe w Szczecinie i Miasto Szczecin zorganizowały jubileuszową wystawę, której myślą przewodnią są słowa posła na Sejm Wielki Jana N. Zboińskiego wygłoszone po uchwaleniu Ustawy Rządowej 3 maja 1791 r.: „Niech pokolenia pokoleniom podają pamiątkę dnia tego”. Rocznicę tę świętujemy w Szczecinie, w polskim mieście, w którym niespełna 300 lat temu urodziła się księżniczka Zofia Augusta Fryderyka Anhalt-Zerbst, późniejsza caryca Rosji Katarzyna II, której imperialna polityka zagraniczna była przyczyną upadku Konstytucji 3 Maja i utraty niepodległości przez Rzeczpospolitą.
Konstytucja 3 Maja jest jednym z najważniejszych dokumentów historycznych nie tylko w aspekcie prawnym, jako fundament polskiej państwowości, ale i społeczno-kulturowym. Rocznica jej uchwalenia była okazją do manifestowania patriotyzmu i tożsamości narodowej w ciągu minionych 230 lat, zarówno w czasach zniewolenia, jak i wolnej Polski. Była wielopokoleniowym, duchowym testamentem, do którego nasi przodkowie odwoływali się w trudnych chwilach dziejowych i na którym budowali poczucie odpowiedzialności za los własny i przyszłych pokoleń.
Głównym celem wystawy jest pogłębienie refleksji nad znaczeniem i ceną suwerennego bytu państwowego, promowanie i popularyzacja Polskiej Kultury i Dziedzictwa Narodowego, przekazanie wartości Konstytucji Majowej i ukazanie jej znaczenia w tradycji niepodległościowej oraz wpływu na odrodzenie się Państwa Polskiego po 123 latach zaborów.
Na wystawie zaprezentowano wybrane walory ze zbiorów rodzinnych Beaty Gotowały i Natalii Kosobuckiej z domu Gotowała, takie jak: publikacje z XVIII–XX w., dzieła malarskie, zbiory numizmatyczne, medalierskie, falerystyczne, filatelistyczne, druki ulotne i inne. Pochodzą one z całego świata, z kolejnych epok historycznych. Ekspozycja jest próbą pokazania mnogości form przekazu pamięci o tym doniosłym wydarzeniu, przekazywanej w swoistej sztafecie pokoleń już 230 lat.
W recenzji wystawy dr hab. Marek Tkaczuk (Uniwersytet Szczeciński) napisał:
„Uchwalenie przez Sejm Wielki w dniu 3 maja 1791 r. Ustawy Rządowej powszechnie zwanej Konstytucją 3Maja stanowiło doniosły moment w dziejach państwa i społeczeństwa polskiego. Z woli króla i stanów skonfederowanych został ufundowany nowy porządek ustrojowy, społeczny i polityczny, którego najistotniejszą cechą było uznanie, że suwerenem Rzeczypospolitej był Naród Polski, ogół społeczeństwa, choć w dalszym ciągu zorganizowany na zasadzie stanowej. Uznając Konstytucję 3 Maja za akt fundujący Naród Polski jako podmiot suwerennych praw politycznych, należy wiedzę o niej upowszechniać w celu umocnienia tradycji i wartości polskiej wspólnoty narodowej. Recenzowana wystawa realizuje ten cel. Z tego też powodu jej zorganizowanie przez Archiwum Państwowe w Szczecinie i Miasto Szczecin należy przyjąć z uznaniem. Autorkami wystawy są Beata Gotowała i Natalia Kosobucka, które przygotowały scenariusz wystawy, zaopatrzyły go we wstęp oraz dokonały wyboru cytatów oraz eksponowanych przedmiotów z rodzinnej kolekcji. Kuratorem wystawy jest dr hab. Krzysztof Kowalczyk, prof. US. Efekt prac autorek oraz kuratora wystawy zasługuje na wysoką ocenę.
Uzasadniając tę ocenę w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na dobrze skonstruowany tytuł wystawy. Z uznaniem należy przyjąć posłużenie się w tytule zdaniem Jana Nepomucena Zboińskiego – posła na Sejm Wielki. Wystawa została podzielona na części, według porządku właściwego dla periodyzacji dziejów ustroju państwa polskiego. Przyjęcie takiej konstrukcji jest właściwe i pozwala zrealizować wystawę w sposób odpowiedni, zgodny z jej tytułem. Ukazanie upamiętnienia aktu Konstytucji 3 Maja w różnych okresach historii Polski jest dowodem na to, że zacytowane w tytule wystawy przesłanie Jana Zboińskiego było i nadal jest realizowane. […]”.
Organizatorzy: Archiwum Państwowe w Szczecinie, Miasto Szczecin
Kurator wystawy: dr hab. prof. US Krzysztof Kowalczyk
Recenzent: dr hab. Marek Tkaczuk
Wstęp, scenariusz wystawy i wybór artefaktów: Beata Gotowała, Natalia Kosobucka
Redakcja i korekta: Iga Bańkowska, dr Janina Kosman
Opracowanie graficzne: Łukasz Szełemej
„Niech pokolenia pokoleniom podają pamiątkę dnia tego”. Wystawa w 230. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja
